Gmina Jaworze stała się na przestrzeni wieków popularna również dzięki wielu osobom ze świata polskiej kultury, nauki i polityki, które zdecydowały się spędzić tutaj parę chwil swego życia.

Wystarczy wymienić kilka znanych nazwisk, takich jak:

	Wincenty Pol (1807-1872) – polski poeta, geograf, kawaler Orderu Virtuti Militari
	Maria Konopnicka (1842-1910) – polska poetka i nowelistka okresu realizmu, krytyk literacki, publicystka, tłumaczka i działaczka na rzecz praw kobiet

Jan Karłowicz (1836-1903) – etnograf, muzykolog, językoznawca, folklorysta, członek Akademii Umiejętności

	Aleksander Kotsis (1836-1877) – malarz krakowski, jeden z prekursorów realizmu w malarstwie pejzażowo-rodzajowym w tamtejszym środowisku artystycznym
	Maria Dąbrowska (1889-1965) – powieściopisarka, eseistka, dramatopisarka, tłumaczka literatury duńskiej, angielskiej i rosyjskiej. Jedna z ważniejszych polskich powieściopisarek XX wieku, autorka tetralogii powieściowej pt. „Noce i dnie”
	Julian Tuwim (1894-1953) – polski poeta, pisarz, autor wodewili, skeczy, librett operetkowych i tekstów piosenek, żydowskiego pochodzenia, jeden z najpopularniejszych poetów dwudziestolecia międzywojennego
	Jan Parandowski (1895-1978) – wybitny znawca kultury antyku, tłumacz literatury francuskiej i pisarz, znany polskim czytelnikom przede wszystkim jako badacz, który opracował Mitologię, opublikowaną po raz pierwszy w 1924 r. i odtąd wielokrotnie wznawianą
	Ignacy Daszyński (1886-1936) – polski polityk socjalistyczny, premier rządu lubelskiego w 1918 roku, publicysta, współzałożyciel PPSD (Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej), później PPS, w 1929 jeden z założycieli Centrolewu; w czasie przewrotu majowego w 1926 roku poparł Józefa Piłsudskiego, później jednak przeszedł do opozycji. Marszałek Sejmu w latach 1928-1930

Jan Piłsudski (1876-1950) – brat Józefa Piłsudskiego – polski prawnik, społecznik, działacz państwowy II Rzeczypospolitej; w roku 1918 członek Tymczasowej Komisji Rządzącej w Wilnie, w 1922 r. poseł na Sejm Litwy Środkowej, w latach 1928-1931 poseł na Sejm z listy BBWR, zaś w latach 1930-1931 wicemarszałek Sejmu; od 27 maja 1931 do 6 września 1932 minister skarbu w rządzie Aleksandra Prystora, a w latach 1932-1937 wiceprezes Banku Polskiego

	Melchior Wańkowicz (1892-1974) [pseud. Jerzy Łużyc] – polski pisarz, dziennikarz, reportażysta i publicysta; autor hasła Cukier krzepi! – czasem podaje się także jego dalszy ciąg (niekiedy również przypisywany Wańkowiczowi): „Wódka lepiej”
	Stefan Kisielewski (1911-1991) – polski prozaik, publicysta, kompozytor, krytyk muzyczny, poseł na Sejm PRL II i III kadencji z ramienia Znaku, współzałożyciel i członek Unii Polityki Realnej – niekwestionowany autorytet moralny
	Kazimierz Wierzyński (1894 – 1969) – jeden z najwybitniejszych poetów polskich XX wieku, Zbigniew Herbert powiedział o Wierzyńskim, że był to poeta jak „sejsmograf zapisujący dolę narodu”
	Mira Zimińska-Sygietyńska, właściwie Maria Zimińska-Sygietyńska, de domo Burzyńska, primo voto Zimińska, secundo voto Sygietyńska (1901-1997) – polska aktorka, reżyser i pedagog, współzałożycielka i długoletnia dyrektorka Zespołu „Mazowsze” (od śmierci swego drugiego męża Tadeusza Sygietyńskiego w 1955 r.); odznaczona Orderem Orła Białego w 1996
	Zofia Kossak-Szczucka, później Zofia Kossak-Szatkowska, de domo Kossak, primo voto Szczucka, secundo voto Szatkowska (1889-1968 ) – polska powieściopisarka, uczestniczka ruchu oporu organizacji Żegota; zm. w Bielsku-Białej
	Gustaw Morcinek właściwie Augustyn Morcinek (1891-1963) – pisarz związany ze Śląskiem, nauczyciel, działacz publicystyczny i poseł na Sejm PRL I kadencji (1952-1956)
	Stanisław Ligoń, znany pod pseudonimem Karlik z Kocyndra (1879-1954) – śląski pisarz, malarz, ilustrator, działacz kulturalny i narodowy, reżyser, aktor – potomek rodu Ligoniów, którego protoplastą był poeta śląski Juliusz Ligoń
	Wacław Franciszek Sierpiński (1882-1969) – polski matematyk, jeden z czołowych przedstawicieli warszawskiej szkoły matematycznej; był jednym z twórców polskiej szkoły matematycznej

Janusz Jędrzejewicz (1885-1951) – polski pedagog i polityk z okresu międzywojennego, premier w latach 1933-1934, członek obozu piłsudczykowskiego, brat historyka i polityka Wacława Jędrzejewicza – w Jaworzu miał swą willę

	Władysław Szajnocha (1857-1928) – geolog, paleontolog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek PAU, pierwszy przewodniczący Polskiego Towarzystwa Geologicznego, w latach 1911-1912 oraz 1916-1917 pełnił funkcję rektora UJ; był również wieloletnim członkiem oraz prezesem Towarzystwa Tatrzańskiego oraz rzecznikiem ochrony środowiska naturalnego Tatr; ogłosił wiele prac naukowych dotyczących głównie geologicznej budowy Karpat. W 1891 wydał pracę pt. „Źródła mineralne Galicji”, – zmarł w Jaworzu, a pochowany został w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie
	Józef Londzin (1862-1929) – ksiądz katolicki, a od 1927 r. prałat, honorowy kanonik kapituł  katowickiej i sandomierskiej, działacz społeczny i polityczny, historyk, burmistrz miasta Cieszyna

Oni wszyscy mogli utwierdzić się w przekonaniu, że ta „urocza dolina – jak pisał Wincenty Pol – zasłonięta wzgórkami i otoczona szyszkowymi lasami” musiała już dawno temu posiadać jakąś magiczną siłą.  Więcej, dawała nie tylko wytchnienie, ale również inspirowała rzesze artystów, czego dowodem są chociażby znaczne fragmenty „Nocy i dni”, opisujące piękno beskidzkiego krajobrazu. Pisarka zwróciła też uwagę na lud, który jest – pisała – “po europejsku oświecony i cywilizowany, a jednocześnie prawdziwie staropolski. Mówi językiem Reja i Kochanowskiego, a w niedzielę nadziewa odświętny strój ludowy – aksamitne haftowane gorsety, czarne i szafirowe spódniczki, białe ozdobione pozłotkami czółka”. Również Melchior Wańkowicz na kartkach swej powieści pt. „Ziele na kraterze” uwieńczył reguły obowiązujące kuracjuszy w zakładzie dr Czopa.